Kościelec – jak zdobyć Polski Matterhorn z Hali Gąsienicowej?

Kościelec, czyli strzelisty szczyt górujący nad Halą Gąsienicową, przyciąga śmiałków niczym magnes. Ze względu na swój wygląd bywa nazywany „polskim Matterhornem”. Dowiedz się, jak przygotować się do tej wymagającej wyprawy i przeżyć górską przygodę życia!

Kościelec – co warto wiedzieć?

• Kościelec to szczyt położony w Tatrach Wysokich o wysokości 2155 m n.p.m. 
• Jego sylwetka ma charakterystyczny, strzelisty, ostry kształt – to właśnie ze względu na niego bywa nazywany „polskim Matterhornem”.
• Szlak na Kościelec z Hali Gąsienicowej uchodzi za bardzo trudny – jest stromy, eksponowany (przepaście obok ścieżki) i pozbawiony łańcuchów czy klamer.
• Wejście na Kościelec wymaga dobrej kondycji i pewnego poruszania się w skalnym terenie. Nie poleca się go osobom z lękiem wysokości.
• Większość turystów wybiera podejście z Kuźnic (Zakopane) na Halę Gąsienicową, a następnie czarny szlak przez Czarny Staw Gąsienicowy i przełęcz Karb na szczyt Kościelca. Ta trasa zajmuje około 7–8 godzin w obie strony.

Co to jest Kościelec i dlaczego nazywany jest „polskim Matterhornem”?

Kościelec to szczyt położony w polskich Tatrach Wysokich, nad Czarnym Stawem Gąsienicowym. Jego nazwa pochodzi od charakterystycznego kształtu – góra przypomina strzelistą kościelną wieżę lub dach kościoła. Rzeczywiście, oglądany znad Czarnego Stawu Gąsienicowego lub z Hali Gąsienicowej, Kościelec wygląda jak granitowa piramida. 

Ta wyjątkowa, piramidalna sylwetka przysporzyła mu przydomka „polski Matterhorn”, choć oczywiście jest dużo niższy od alpejskiego szczytu. Uchodzi on za mały symbol Tatr – jest często fotografowany i widnieje na wielu pocztówkach z Zakopanego. Roztaczają się z niego piękne widoki.

Przeczytaj również: Dolina Pięciu Stawów. Trasa, która zapewni Ci najpiękniejsze widoki

Gdzie dokładnie znajduje się Kościelec i jaką ma wysokość?

Kościelec wznosi się w Dolinie Gąsienicowej na terenie Tatrzańskiego Parku Narodowego (północna część Tatr Wysokich). Geograficznie stanowi boczną grań odchodzącą od głównej grani Tatr. 

Wysokość Kościelca to 2155 m n.p.m. – jest więc jednym z najwyższych szczytów w otoczeniu Hali Gąsienicowej. Górują nad nim jednak położone w okolicy wierzchołki Orlej Perci, jak Świnicy czy Koziego Wierchu. 

Kościelec rozdziela Dolinę Gąsienicową na dwie odnogi: po wschodniej stronie leży Dolina Czarna Gąsienicowa z Czarnym Stawem Gąsienicowym u stóp, a po zachodniej Dolina Zielona Gąsienicowa z Zielonym i Zmarzłym Stawem. Pod samym Kościelcem, od północy, rozpościera się malownicza łąka Hali Gąsienicowej, skąd najlepiej podziwiać potężną, ostro zarysowaną sylwetkę tej góry.

Przeczytaj również: Orla Perć – jaką trasę wybrać i jak się przygotować na szlak

Jak przygotować się do wejścia na Kościelec?

Trasa na Kościelec zdecydowanie zaliczana jest do jednych z najtrudniejszych w Polskich Tatrach. Podejście na górę należy do stromych – podczas wejścia na szczyt trzeba iść po odsłoniętej grani, bez łańcuchów czy klamer. Szlak ten zdecydowanie nie jest polecany osobom z lękiem wysokości, czy słabą kondycją. 

Dlatego do tego trudnego podejścia musisz się odpowiednio przygotować: wyposażyć się w odpowiednie buty, raki, najlepiej też kask oraz odzież termiczną przeznaczoną do górskich wędrówek.

Jaki szlak na Kościelec jest najczęściej wybierany i skąd najlepiej zacząć wędrówkę?

Najpopularniejsza droga na Kościelec prowadzi od strony Hali Gąsienicowej. Zaczynasz wędrówkę w Kuźnicach – górnej dzielnicy Zakopanego, skąd wychodzą szlaki w kierunku Hali. Najlepiej wybrać jeden z dwóch wariantów dojścia na Halę Gąsienicową:

• szlak niebieski przez Boczań – prowadzi przez Skupniów Upłaz i jest nieco dłuższy, ale z pięknymi widokami,
• szlak żółty przez Dolinę Jaworzynki – nieco krótszy, biegnie dnem doliny, by stromiej wspiąć się na Przełęcz między Kopami.

Oba szlaki łączą się na wysokości przełęczy między Kopami, skąd już jednym traktem (niebieskim) wchodzisz na Halę Gąsienicową. Dotarcie z Kuźnic na Halę zajmuje przeciętnie 1,5-2 godziny, w zależności od tempa i liczby przerw.

Z Hali Gąsienicowej na Kościelec prowadzi czarny szlak turystyczny. Najczęściej wybierana trasa wiedzie najpierw nad Czarny Staw Gąsienicowy, a potem przez przełęcz Karb na sam szczyt Kościelca.

Czy szlak na Kościelec jest trudny i jakie są na nim największe wyzwania?

Tak. Szlak na Kościelec uchodzi za jeden z najtrudniejszych w Wysokich Tatrach po stronie polskiej. Trudności piętrzą się szczególnie na ostatnim odcinku podejścia. 

Przede wszystkim – jest stromo! Na przełęcz Karb wiedzie już dość ostre podejście, a ostatnie 200 metrów w pionie od Karbu na szczyt to niemal wspinaczkowa ścieżka. 

Teren jest eksponowany. Co to oznacza? Że idzie się po odsłoniętej grani, a tuż obok ścieżki znajdują się przepaście. Osoby z lękiem wysokości lub przestrzeni mogą poczuć się bardzo niepewnie. Wiąże się z tym jeszcze jedno – odsłonięte skały są ekstremalnie niebezpieczne przy deszczu czy jakimkolwiek oblodzeniu! Dlatego na Kościelec poleca się wchodzić w szczycie sezonu letniego i przy dobrej, słonecznej pogodzie. 

Na trasie nie ma żadnych sztucznych ułatwień: łańcuchów, klamer ani poręczy. Całą drogę pokonujesz samodzielnie, bez „poręczówki”, która znajduje się, np. na Orlej Perci czy na Rysach. Co to tak naprawdę oznacza? W wielu miejscach będziesz zmuszony do wchodzenia na czworakach, czy opierania o skały. Tuż pod wierzchołkiem znajduje się skalny próg, gdzie trzeba się podciągnąć i wejść w niewielki kominek skalny. I nie ma tu żadnych stopni czy uchwytów – punktów zaczepienia musisz szukać w skale! 

Początkujących turystów przed wejściem na szczyt odstraszać ma słynna tabliczka na przełęczy Karb. Mówi ona, że wejście na Kościelec jest trudne technicznie, eksponowane i nieubezpieczone.

Sprawdź także: Najtrudniejsze szlaki w Tatrach dla doświadczonych wędrowców – przegląd 5 propozycji

Jaką odzież termoaktywną Brubeck wybrać, by zapewnić sobie komfort i bezpieczeństwo w Tatrach?

Ubiór w górach odgrywa ogromną rolę – właściwa odzież zapewni Ci komfort termiczny, odprowadzi pot i ochroni przed wychłodzeniem czy przegrzaniem. 

Wybierając się na Kościelec, pamiętaj o zasadzie ubioru warstwowego, czyli klasycznie: na cebulkę! Jak ma on wyglądać?

1. Warstwa podstawowa (bielizna i koszulka)

Powinna odprowadzać pot ze skóry. Idealne są tutaj lekkie, oddychające koszulki z długim rękawem (tzw. longsleevy). W ofercie Brubeck znajdziesz szeroki wybór takich koszulek – nasze longsleevy sportowe męskie i bluzy sportowe męskie wykonane są z dzianin termoaktywnych, które szybko wysychają i utrzymują ciało suche nawet podczas intensywnego podejścia. Panie także znajdą u nas całą gamę bluz sportowych damskich, idealny na wysokogórskiej podejścia. Jeżeli mimo ostrzeżeń, planujesz wejście w chłodniejszych miesiącach na szczyt, weź ze sobą jeden z longsleevów do sportów zimowych, zaprojektowanych z myślą o aktywnościach w chłodnych warunkach. Ta pierwsza warstwa ma zapewnić Ci ochronę przed wyziębieniem, np. podczas postoju.

2. Warstwa ocieplająca (bluzy, kurtki)

W plecaku powinna się znaleźć ciepła bluza lub lekka kurtka na wypadek zimna. Rano w dolinach bywa rześko, a na szczycie Kościelca nawet latem może mocno wiać. Świetnym wyborem na taką drugą warstwę są produkty z wełny merino, które grzeją, nawet gdy są wilgotne. Dla mężczyzn polecamy, np. naszą bluzę męska z wełny merynosa Extreme – to techniczna bluza o dopasowanym kroju, która zapewnia znakomitą izolację, a jednocześnie oddycha i odprowadza nadmiar wilgoci. Dla kobiet doskonałym odpowiednikiem będzie bluza Extreme w wersji damskiej. W niezbyt mroźne dni sprawdzi się też lżejsza bluza damska Thermo z długim rękawem w góry, którą można założyć na longsleeve jako dodatkowe ocieplenie.

3. Warstwa zewnętrzna (ochrona przed wiatrem i deszczem)

Przyda Ci się kurtka wiatrówka lub przeciwdeszczowa (hardshell lub softshell w zależności od prognozy). Ważne, by była ona lekka, oddychająca i mieściła się w plecaku, gdy nie jest potrzebna. Załóż ją na siebie przy silnym wietrze na szczycie lub jeśli zaskoczy Cię przelotny deszcz.

Niezbędna będzie ochrona głowy – nawet latem w Tatrach przydaje się lekka czapka lub opaska. W plecaku warto mieć także buff lub komin chroniący szyję. Polecamy zwłaszcza naszą dwuwarstwową czapkę z wełny merino, która świetnie izoluje od chłodu, oddycha i nie powoduje przegrzania. Do tego weź rękawiczki (choćby cienkie softshellowe) – na zimnej skale przydadzą się dla pewniejszego chwytu i ochrony dłoni.

Jak wygląda przebieg trasy na Kościelec z Hali Gąsienicowej przez Czarny Staw Gąsienicowy?

Przejdźmy teraz krok po kroku przez trasę na Kościelec, zakładając start w Kuźnicach i podejście przez Halę Gąsienicową oraz Czarny Staw Gąsienicowy. Podpowiadamy też, jak można urozmaicić drogę powrotną.

Jak dotrzeć na Halę Gąsienicową i gdzie można tam przenocować? Schronisko PTTK Murowaniec

Dojście na Halę Gąsienicową to pierwszy etap wyprawy. Wiesz już, że najlepiej zacząć w Kuźnicach. Przypomnijmy! Do wyboru masz szlak przez Boczań (niebieski) lub Dolinę Jaworzynki (żółty).

Koniecznie zajrzyj do schroniska Murowaniec, które znajduje się na Hali. Możesz tam odpocząć, zjeść i przenocować. Nocleg w tym miejscu to dobry pomysł, jeśli chcesz rozłożyć wyprawę na dwa dni.

UWAGA!
Na Hali Gąsienicowej nie ma możliwości legalnego rozbicia namiotu – to obszar ścisłego rezerwatu przyrody. Nocować można tylko w schronisku.

Etapy szlaku z Hali Gąsienicowej na Kościelec: Czarny Staw Gąsienicowy, Przełęcz Karb, Kościelec

Z okolic schroniska Murowaniec kieruj się za drogowskazami w stronę Czarnego Stawu Gąsienicowego. Przez pierwsze kilkanaście minut idziesz wygodną ścieżką wśród kosodrzewiny (szlak początkowo oznaczony jest kolorem niebieskim, tym samym co na Zawrat). 

Po około 30-40 minutach marszu umiarkowanie pod górę dotrzesz do brzegu Czarnego Stawu Gąsienicowego – jednego z najpiękniejszych tatrzańskich jezior. Staw leży u stóp skalistych ścian Kościelca, Małego Kościelca i grani Orlej Perci. 

Przy Czarnym Stawie Gąsienicowym szlak rozgałęzia się: w lewo odchodzi niebieski szlak na Zawrat, natomiast na Kościelec prowadzi dalej czarny szlak, który zaraz zacznie ostrzej piąć się do góry.

Kolejny odcinek jest znacznie bardziej stromy. Ścieżka odbija od brzegu stawu w prawo (na zachód) i pnie się pod górę zakosami po kamiennych stopniach i żwirze. Podejście na Przełęcz Karb zajmuje około 30-40 minut – ale to intesywny wysiłek. Gdy dotrzesz na przełęcz, możesz odetchnąć – najtrudniejsze podejście za Tobą. 

Karb to wąska przełęcz w Grani Kościelców, która łączy Mały Kościelec z masywem Kościelca. W dole widać Zielony Staw Gąsienicowy o szmaragdowej barwie. 

Finałowe wejście na Kościelec czarnym szlakiem to około 20-30 minut wspinaczki skalnej. Po kilkunastu metrach teren robi się bardziej pionowy – to ten słynny skalny próg tuż pod szczytem. Nagle teren wypłaszcza się – stajesz na wierzchołku Kościelca!

Zejście z Kościelca przez Zielony Staw Gąsienicowy

Zejście z Kościelca możesz rozpocząć trasą przez Zielony Staw Gąsienicowy. Zejdź do przełęczy Karb i dalej kieruj się w dół ścieżką w stronę Zielonej Doliny Gąsienicowej. Po drodze miniesz też Czerwone Stawy i w końcu dojdziesz do Hali Gąsienicowej. 

A stąd już tylko powrót do Kuźnic. I to ten fragment bardzo często jest dla turystów najtrudniejszy, bo to ostatnie podejście, które pokonuje się już na mocno zmęczonych nogach.

Jak długo trwa wejście na Kościelec i jak zaplanować czas całej wycieczki?

Czas potrzebny na zdobycie Kościelca zależy od Twojej kondycji i tempa jakie obierzesz. Zsumujmy jednak te czasy: 

• Kuźnice – Hala Gąsienicowa (Murowaniec): ok. 1 godz. 45 min (podejście).
• Hala Gąsienicowa – Czarny Staw Gąsienicowy: ok. 40 min.
• Czarny Staw – Przełęcz Karb: ok. 40 min.
• Przełęcz Karb – Kościelec (szczyt): ok. 30 min.

Sumarycznie samo wejście z Kuźnic na Kościelec zajmuje około 4 godzin marszu. Do tego dolicz czas na odpoczynki. Ze szczytu musisz jeszcze wrócić – zejście często trwa prawie tyle, co wejście (trzeba ostrożnie schodzić w trudnych miejscach). Przyjmij więc, że cała wycieczka może zająć 7-8 godzin.

Jak ją zaplanować? Najlepiej wyrusz wcześnie rano – około 6:00 czy 7:00, żeby uniknąć tłumów. Jeśli chcesz rozłożyć trasę, podejdź pierwszego dnia na Halę Gąsienicową i przenocuj w Murowańcu, a drugiego o świcie ruszaj na Kościelec.

Co można zobaczyć z wierzchołka Kościelca? Piękne widoki Tatr

Z Kościelca roztacza się fantastyczny widok na całą Dolinę Gąsienicową – to jedyny szczyt w okolicy, z którego widać wszystkie Stawy Gąsienicowe naraz. 

Patrząc w dół, zobaczysz więc błyszczące tafle niemal dziesięciu jezior rozsianych u stóp góry: największy Czarny Staw Gąsienicowy, obok niego Zmarzły Staw, nieco dalej Zielony Staw, Długi Staw, a w głębi Doliny Czarnej także tzw. Dwoiśniak (Zadni i Kurtkowiec) oraz Litworowy Staw. 

Na horyzoncie po stronie wschodniej i południowej widać poszarpaną grań Orlej Perci. W pobliżu znajdują się także trzy wierzchołki Granatów oraz Kozi Wierch. 

Z Kościelca dostrzeżesz także masyw Świnicy – rozpoznasz go po charakterystycznym podwójnym wierzchołku. Nieco dalej za Świnicą wyrasta najwyższa część Tatr – przy dobrej pogodzie można stąd dostrzec m.in. Wielką Buczynową Turnię, a zza niej wyłaniające się Rysy oraz słowackie Wysokie Tatry. 

Podsumowanie. Zdobądź Kościelec, czyli „polski Matterhorn”!

Kościelec to prawdziwa perła polskich Tatr – zdobycie go daje ogromną satysfakcję. Z „polskiego Matterhornu” roztaczają się unikatowe, niepowtarzalne widoki – to jedyne miejsce, z którego można zobaczyć wszystkie Stawy Gąsienicowe! 

Pamiętaj! Przed wybraniem się w Wysokie Tatry, zadbaj nie tylko o przygotowanie kondycyjne, ale i odpowiedni strój oraz ekwipunek. Koniecznie zaopatrz się w dobre buty trekkingowe oraz odzież termoaktywną. Strój na taki trekking znajdziesz oczywiście w Brubeck!